กรดซิตริก (Citric acid) หรือกรดมะนาว

Description

กรดซิตริก (Citric acid) หรือกรดมะนาว

กรดซิตริก (Citric acid) หรือกรดมะนาว เป็นสารประกอบอินทรีย์ที่พบในพืช ซึ่งที่มาของชื่อนี้เพราะสกัดได้ครั้งแรกจากน้ำมะนาว โดยมีลักษณะทางกายภาพทั่วไป คือ มีลักษณะเป็นผงหรือผลึกสีขาว ไม่มีกลิ่น มีรสเปรี้ยว ละลายได้ดีในน้ำและแอลกอฮอล์ สำหรับประเภทของกรดซิตริกนั้น สามารถแบ่งออกได้ 2 ชนิด คือ

1. กรดชนิดแอนไฮดรัส (citric acid anhydrous) หรือ ชื่อทางเคมีคือ 2-hydroxy-1, 2, 3-propane tricarboxylic acid, anhydrous ซึ่งเป็นชนิดที่สกัดได้จากพืชธรรมชาติโดยมีสูตรโมเลกุล C6 H8 O7 มีน้ำหนักโมเลกุล 124 g/mol มีจุดหลอมเหลว 153 องศาเซลเซียส
2. กรดซิตริกชนิดโมโนไฮเดรต (citric acid monohydrate; hydrous citric acid) หรือ ชื่อทางเคมี 2-hydroxy-1, 2, 3-propane tricarboxylic acid, monohydrate ซึ่งเป็นชนิดที่สังเคราะห์จากน้ำตาลกลูโคสโดยมีสูตรโมเลกุล C6 H8 O7 H2 O มีน้ำหนักโมเลกุล 14 g/mol และมีจุดหลอมเหลว 100 องศาเซลเซียส

กรดซิตริก (Citric acid) สามารถผลิตได้จาก 2 แหล่งคือ

1. ผลิตจากสารธรรมชาติจากผลไม้ที่มีรสเปรี้ยว เช่น เลม่อน สัปปะรด ส้มโอ มักอยู่รวมกับสารอื่นในธรรมชาติ เช่น กรดวิตามินซี (Ascorbic acids) น้ำมันหอมระเหย (Essential oil) เป็นต้น แต่พบมากที่สุดในมะนาว เพราะมะนาวมี กรดซิตริกเป็นส่วนประกอบอยู่ 7-9 เปอร์เซ็นต์ โดยการผสมมะนาวกับเกลือ จากนั้นนำไปอบแห้งให้กลายเป็นผลึก
2. ผลิตจากการสังเคราะห์ผ่านกระบวนการหมักแป้งและน้ำตาล โดยผ่านการไกลโคไลซีส (Glycolysis Pathway) จนได้เป็นลักษณะเป็นผงสีขาวใส มีรสเปรี้ยว ไม่มีกลิ่น มีคุณสมบัติเป็นกรดอ่อนๆ

ประโยชน์ของ กรดซิตริก ในอุตสาหกรรมต่างๆ

• ประโยชน์ของ Citric acid หรือกรดมะนาว ที่ใช้ในอุตสาหกรรมอาหาร : ส่วนใหญ่ในอุตสาหกรรมอาหาร เครื่องดื่ม ขนมหรือลูกอมนั้น มักจะนำกรดชนิดนี้มาใช้ปรุงแต่งกลิ่นและรส เพื่อให้เกิดรสเปรี้ยว สามารถนำมาใช้ทำน้ำมะนาวเทียม นอกจากนั้นยังนำมาใช้เป็นสารกันหืนและสารกันเสียได้อีกด้วย เพราะกรดซิตริกมีคุณสมบัติเป็นสารต้านอนุมูลอิสระ (Antioxidant) ที่สามารถยับยั้งปฏิกิริยาออกซิเดชัน ทำให้อาหารและเครื่องดื่มคงสภาพ ไม่เน่าเสีย จึงถูกนำใช้ในอุตสาหกรรมอาหารกระป๋องและอาหารแช่แข็ง รวมถึงนำไปใช้ป้องกันไม่ให้ผลไม้สดบางชนิด เช่น แอปเปิ้ลฝานกลายเป็นสีน้ำตาลได้อีกด้วย Citric acid หรือกรดมะนาวยังสามารถช่วยให้อาหารข้นขึ้น จึงสามารถนำไปเป็นส่วนประกอบในการทำไอศกรีมเซอร์เบตหรือโซดาบางชนิด อีกทั้งยังสามารถปรับสมดุลของกรดในอาหารหรือเครื่องดื่มได้ ผู้ผลิตไวน์จึงมักเติมกรดนี้เข้าไปเพื่อปรับปรุงรสชาติของไวน์ให้ดีขึ้น และถึงแม้จะสามารถนำมาใช้กับอาหารและเครื่องดื่มได้ หากได้รับประทานในปริมาณที่เหมาะสมจะช่วยต้านอนุมูลอิสระได้ แต่ถ้าร่างกายรับกรดชนิดนี้มากเกินไปก็อาจเกิดอันตรายต่อร่างกาย จนอาจถึงชีวิตได้เช่นกัน
• ประโยชน์ของกรดซิตริกที่ใช้ในอุตสาหกรรมเครื่องสำอาง : อย่างที่เราได้กล่าวไปแล้วในข้างต้นว่ากรดชนิดนี้จัดจัดอยู่ในกลุ่มของกรดอัลฟาไฮดรอกซี (Alpha Hydroxy Acids) หรือที่เรียกว่า AHA ที่คุณสมบัติช่วยลอกเซลล์ผิวที่หมองคล้ำ จึงนิยมนำมาผสมในเครื่องสำอางหรือสกินแคร์ต่างๆ เพื่อมอบความกระจ่างใส ลดรอยแผลเป็น ปรับสีผิวให้สม่ำเสมอกัน นอกจากนั้นในผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดผิวหลายชนิด ก็ใช้ กรดซิตริก เป็นส่วนผสมเพื่อปรับสมดุลของค่า pH ช่วยลดปัญหาสิวอุดตัน ช่วยให้ผิวสะอาด อ่อนนุ่ม และแม้จะมีคุณสมบัติมากมายที่เป็นแง่ดีของการทำกรดชนิดนี้มาใช้กับเครื่องสำอางและสกินแคร์ต่างๆ ได้เป็นอย่างดี นอกจากนั้น Citric acid หรือกรดมะนาว นี้ยังช่วยให้เครื่องสำอางติดทนนาน จึงนำมาใส่ใน ลิปสติก สเปรย์ฉีดผม และผลิตภัณฑ์ระงับกลิ่นกาย แต่ข้อควรระวังก็คือควรใช้ในสัดส่วนที่ไม่เกิน 10% เพราะอาจเกิดการการอักเสบระคายผิวได้
• ประโยชน์ของกรดซิตริกที่ใช้ในอุตสาหกรรมยาและการแพทย์ :เนื่องจากกรดชนิดนี้มีรสเปรี้ยว ในการผลิตเกลือแร่จึงนิยมนำมาปรุงแต่งรสชาติส้มหรือมะนาว และยังสามารถนำมาใช้ทำหน้าที่ให้ควบคุมความเป็นกรดด่างในยา ช่วยให้ยากระจายตัวได้ดี จึงนิยมนำมาผลิตยาเม็ดฟู่ละลายน้ำนั่นเอง นอกจากนี้ยังนำมาใช้เป็นสารช่วยปรับสมดุลของสารเคมีในเลือดต้านการแข็งตัวของเลือดสำหรับการเก็บเลือดในโรงพยาบาล และเป็นส่วนผสมในครีมที่ช่วยกำจัดการติดเชื้อที่ผิวหนังได้
• ประโยชน์ของกรดซิตริกที่ใช้ในอุตสาหกรรมผลิตน้ำยาทำความสะอาด :ในการผลิตน้ำยาซักผ้าและน้ำยาปรับผ้านุ่ม นิยมนำกรดมะนาวหรือกรด Citric acid นี้มาเป็นสารที่สามารถฆ่าเชื้อแบคทีเรียและไวรัสหลายชนิด และยังช่วยขจัดคราบและกลิ่นได้ Citric acid หรือกรดมะนาวยังเป็นสารทางเลือกที่ดีกว่าการใช้สารฟอกขาวและคลอรีน ในการผลิตผงซักฟอกและน้ำยาล้างจานอีกด้วย และยังสามารถนำไปเป็นส่วนประกอบในน้ำยาล้างห้องเครื่องยนต์ต่างๆได้
• ประโยชน์ของกรดซิตริกที่ใช้ในอุตสาหกรรมอื่นๆ :นอกจากอุตสาหกรรมต่างๆ ที่เราได้กล่าวมาแล้วแล้ว กรดชนิดนี้ยังถูกนำมาใช้เป็นในการเกษตร โดยใช้เป็นส่วนผสมในน้ำหมักชีวภาพ ฉีดพ่น เพื่อยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อจุลินทรีย์และเชื้อราในพืช อีกทั้งยังช่วยกำจัดสารพิษออกจากดินที่เป็นมลพิษได้อย่างปลอดภัย นอกจากนั้นนการผลิตน้ำดื่มก็ยังใช้กรดมะนาวนี้ในการล้างไส้กรอง เมื่อเกิดการอุดตันได้อีกด้วย

คุณสมบัติทางกายภาพและทางเคมี

ลักษณะ สี และกลิ่น: ของแข็งสีขาว ไม่มีกลิ่น

การละลาย: 65%ที่ 0 องศาเซลเซียส

ความเป็นกรดเป็นด่าง (pH): 1.80 ที่ 20°C

จุดหลอมเหลว/จุดเยือกแข็ง (°C): 100

จุดเดือด (°C):135-153

ความดันไอ: –

ความถ่วงจำเพาะ: 1.542

จุดวาบไฟ: ไม่ติดไฟ